Ο «ύπουλος» εχθρός των γυναικών

ΣΥΝΤΑΧΘΗΚΕ ΑΠΟ:

ΘΑΝΑΣΟΓΕΩΡΓΟΥ ΣΟΦΙΑ  

ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ

Ένα μεγάλο πρόβλημα , που όχι άδικα, χαρακτηρίζεται ως μάστιγα πλέον και αφορά κυρίως τις γυναίκες, είναι ο καρκίνος του μαστού.

 Είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου που προσβάλλει τις γυναίκες στις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Στην Ελλάδα μόνο υπάρχει μία ετήσια αύξηση της θνησιμότητας, ενώ κάθε χρόνο εντοπίζονται περί τις 3.500 νέες περιπτώσεις.

Είναι γεγονός πως η πολύπλευρη σημασία της σωστής διατροφής στη πρόληψη του καρκίνου, δεν αποτελεί σήμερα συνείδηση του μέσου πολίτη. Δεν είναι λίγοι αυτοί, που εξακολουθούν να πιστεύουν πως αν είναι να σου συμβεί θα σου συμβεί και πως κάθε προσπάθεια, με καθαρά προληπτική κατεύθυνση, είναι μάταια.

Στο παρακάτω κείμενο θα προσεγγίσουμε τις βασικές πτυχές αυτής της πολυπαραγοντικής νόσου και θα μιλήσουμε για την διατροφή όχι μόνο ως αιτία αλλά και ως θεραπευτικό και προληπτικό μέσο αντιμετώπισης.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΝΟΣΟΥ

ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

     Φύλο και ηλικία : Ο καρκίνος του μαστού προσβάλλει κυρίως τις γυναίκες λόγω του ότι έχουν περισσότερα μαστικά κύτταρα από τους άνδρες και αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας.

     Φυλή: Οι γυναίκες που ανήκουν στη λευκή φυλή είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού από τις Αφρο-αμερικανές.

    Γονιδιακοί Παράγοντές και Ιστορικό :  Περίπου  το 5-10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού είναι κληρονομικές σαν αποτέλεσμα αλλαγών σε γονίδια .Οι πιο κοινές μεταλλάξεις αφορούν τα γονίδια BRCA1  και   BRCA2 τα οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου. Η ύπαρξη ενός συγγενή 1ου βαθμού (μητέρα ή αδελφή) με καρκίνο του μαστού διπλασιάζει περίπου τον κίνδυνο, ενώ η ύπαρξη 2 συγγενών 1ου βαθμού με τη νόσο τον πενταπλασιάζει. Συνολικά το 20% με 30% των γυναικών νε καρκίνο του μαστού είχαν στην οικογένεια τουλάχιστον ένα άτομο με τη νόσο.

   Έμμηνος Ρύση: Τα οιστρογόνα θεωρούνται ισχυροί παράγοντες παραγωγής κυττάρων με δυνατότητα μετάλλαξης προς καρκίνο από πολύ νωρίς στη ζωή της γυναίκας. Η οιστρογονική αυτή επίδραση αρχίζει από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως και σταματάει με την εμμηνόπαυση, όταν οι ωοθηκική λειτουργία παύει. Η πρώιμη εμμηναρχή και η όψιμη εμμηνόπαυση σχετίζονται με αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, ενώ η τεχνητή εμμηνόπαυση, ιδίως σε πρώιμη ηλικία παρέχει σημαντική προστασία.

      ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

1. Εγκυμοσύνη
2. Θηλασμός
3. Χρήση αντισυλληπτικών δισκίων
4. Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης
5. Φυσική δραστηριότητα
6. Συναισθηματικό άγχος    
7.  Αποσμητικα
8. Διατροφικοί παράγοντες

Οι διατροφικοί παράγοντες που διαφοροποιούν τη διαδικασία ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, δεν έχουν ακόμα τεκμηριωθεί. Φαίνεται ότι η υπερβολική πρόσληψη ενέργειας σε πρώιμα στάδια της ζωής και κάποιες ποιοτικές παράμετροι της διατροφής στην ενήλικη ζωή φαίνεται να επηρεάζουν τον κίνδυνο.

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται παράγοντες διατροφής που συνδυάζονται με τον τρόπο ζωής και σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού (Δ.Τριχόπουλος-Β.Καλαποθάκη-Ε.Πετρίδου, Προληπτική Ιατρική και δημόσια υγεία)

Κατηγορίες τροφίμων	Συσχέτιση με καρκίνο του μαστού
Λαχανικά	-
Φρούτα	-;
Κόκκινο κρέας
Μακροστοιχεία
Κορεσμένα λίπη	800
Μονοακόρεστα λίπη	-;
Πολυακόρεστα λίπη	0;
Ουσίες χωρίς θρεπτικές ιδιότητες
Αιθανόλη	+
Διατροφικές συμμεταβλητές
Ύψος	++
Παχυσαρκία	**
Σωματική άσκηση	-;

     -    : ένδειξη για αρνητική (προστατευτική) συσχέτιση

     -;   :ενδεικτικά στοιχεία αρνητικής (προστατευτικής) συσχέτισης

     00   : έλλειψη συσχέτισης

     0;   : ενδεικτικά στοιχεία έλλειψης συσχέτισης

     +    : ένδειξη για θετική (αιτιολογική) συσχέτιση

     ++    : ισχυρή ένδειξη για θετική (αιτιολογική) συσχέτιση

     **    : αρνητική συσχέτιση μεταξύ προεμμηνοπαυσιακών γυναικών, θετική συσχέτιση μεταξύ μεταεμμηνοπαυσιακών γυναικών

  ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Ø  Αυτοεξέταση του μαστού

Ø  Εξέταση του μαστού από το γιατρό

Ø  Ακτινολογικές και άλλες εξετάσεις

  ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

    Γνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της πρώιμης ανίχνευσης περιπτώσεων καρκίνου του μαστού και αναζητώντας τους κύριους επιβαρυντικούς παράγοντες στην ανάπτυξη της νόσου , ο προσυμπτωματικός έλεγχος είναι ουσιώδης για την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.

   Γυναίκες με επιβαρυμένο ιστορικό ή πολλούς παράγοντες κινδύνου καλό είναι να εξετάζονται νωρίτερα και σε συχνή βάση. Η ελλιπής ενημέρωση και η άγνοια πολλών γυναικών για τα μεγάλα οφέλη της πρώιμης ανίχνευσης της νόσου ,έχει σαν αποτέλεσμα την καθυστερημένη παροχή θεραπείας και κατά συνέπεια την μείωση του χρόνου επιβίωσης.

  ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Οι καρκινικοί όγκοι μπορεί να παράγουν χημικές ουσίες οι οποίες αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά. Ο ασθενής, ενώ μπορεί να σιτίζεται ικανοποιητικά ίσως  να μην καταφέρνει να απορροφήσει όλα τα θρεπτικά συστατικά από τις τροφές. Η προσεγμένη διατροφή πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να νιώθει καλύτερα.

  ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

1. Πρόληψη ή διόρθωση κακής θρέψης
2. Πρόληψη απώλειας μυϊκής, οστικής μάζας, στοιχείων του αίματος και των οργάνων
3. Ενίσχυση του ασθενή ώστε να αντέξει την θεραπεία
4. Μείωση των διατροφικών παρενεργειών και επιπλοκών
5. Προστασία της ικανότητας του οργανισμού να αντιδρά στις λοιμώξεις
6. Βοήθεια στην αποκατάσταση και την επούλωση των τραυμάτων. 
7. Διατήρηση και βελτίωση της ποιότητας ζωής

 Η προσεγμένη διατροφή συνεχίζει να είναι σημαντική για τους ασθενείς των οποίων τα συμπτώματα βρίσκονται σε ύφεση ή έχουν θεραπευτεί.

Οι στόχοι της διατροφικής υποστήριξης για τους ασθενείς που έχουν μεταστατικό καρκίνο σχεδιάζονται ώστε να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του ασθενή και μπορεί να συμπεριλαμβάνουν τα εξής:

v  Μείωση παρενεργειών

v  Μείωση του κινδύνου μολύνσεων

v  Διατήρηση δύναμης και ενέργειας

v  Βελτίωση της ποιότητας ζωής

   

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ

Παρόλο που δεν υπάρχουν τροφές ή διατροφικά συμπληρώματα που να λειτουργούν σαν μαγικές ασπίδες ώστε να αποφευχθεί με σιγουριά η ανάπτυξη καρκίνου υγιείς διαιτητικές επιλογές και μέτρια φυσική δραστηριότητα μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισής του.

Χρήσιμες συστάσεις είναι:

1.      Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους

2.      Κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών ημερησίως

3.      Αυξημένη κατανάλωση δημητριακών και οσπρίων

4.      Κατανάλωση λιγότερο επεξεργασμένων τροφίμων

5.      Περιορισμός κατανάλωσης λίπους

6.  Περιορισμός κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, προτίμηση σε λευκά ψάρια και πουλερικά

7.      Αποφυγή αυξημένης κατανάλωσης αλκοόλ

8.      Αποφυγή καπνίσματος